Türkiye İsveç'in NATO üyeliğine itirazını kaldırdı
10 Temmuz 2023
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, NATO Zirvesi öncesinde Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in arabuluculuğunda Pazartesi günü bir araya geldi. Stoltenberg, görüşme sonrası düzenlediği basın toplantısında Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğinin önündeki engeli kaldırdığını ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kısa süre içinde İsveç'in ittifaka katılım protokolünü Meclis'e sunmasını beklediklerini ifade etti.
Ancak gazetecilerin İsveç'in ittifaka katılımının ne zaman gerçekleşebileceği yönündeki sorusunu yanıtsız bırakan Stoltenberg, katılım protokolünün Meclis'te onaylanması gerektiğine dikkat çekerek söz konusu bu belgenin tüm ittifak üyesi ülkeler tarafından onaylanması halinde bir ülkenin ittifaka üye olabileceğini söyledi.
Açıklanan mutabakat metninde Türkiye'nin NATO desteği karşılığında İsveç'in de oluşturulacak Güvenlik Paktı çerçevesinde terörle mücadele konusunda Türkiye'ye güvence verdiği belirtildi. Belgeye göre İsveç, ayrıca Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğine, Gümrük Birliği'nin modernizasyonuna ve Türkiye'nin vize serbestisi konusundaki girişimlerine aktif destek verecek.
Alman haber portalı tagesschau.de'in diplomatlara dayandırdığı haberine göre Erdoğan-Kristersson görüşmesi AB Konseyi Başkanı Charles Michel ile istişarelerde bulunmak üzere yarıda kesildi. Michel, görüşmenin ardından Twitter hesabından Erdoğan ile iyi bir görüşme gerçekleştirdikleri ve Türkiye-AB ilişkilerini canlandırmak için fırsatları ele aldıkları yönünde bir mesaj paylaştı.
Biden ve Almanya Dışişleri Bakanı'ndan tebrik
ABD Başkanı Joe Biden da yazılı bir açıklama ile varılan anlaşmadan memnuniyet duyduğunu açıkladı. "Avrupa-Atlantik bölgesinde savunma ve caydırıcılığın artırılması konusunda Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye ile birlikte çalışmaya hazır olduğunu" belirten Biden, Stoltenberg'e de "kararlı liderliği" için teşekkür ettiğini kaydetti.
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock ise anlaşma haberinin ardından Twitter hesabından "Vilnius'tan iyi haberler var. Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğini onaylamasının önü nihayet açıldı. Ortak çabalarımız sonuç verdi. 32 olarak hepimiz daha güvendeyiz. Tebrikler İsveç" mesajını paylaştı.
İsveç ve Finlandiya'nın üyelik başvurusunun ardından neler yaşandı?
Ankara, Ukrayna Savaşı sonrası Finlandiya ve İsveç'in 2022 yılının Mayıs ayındaki başvurusunun ardından onay için bazı taleplerde bulunmuş, Madrid'de geçen yılın Haziran ayında düzenlenen NATO Zirvesi'nde aday ülkeler ve Ankara arasında gerçekleşen üçlü görüşmeler ile vetosunu "belli şartlar" karşılığında çekmişti.
Üç ülke arasında NATO Zirvesi kapsamında 28 Haziran 2022'de imzalanan mutabakat zaptı ile İsveç ile Finlandiya'nın "terörle mücadele konusunda Türkiye ile iş birliğini artırmaları", "başta PKK olmak üzere terörle ilişkilendirilen Türkiye kökenli örgütlerin her türlü faaliyetlerini engellemeleri" ve "Türkiye'nin 'terör suçlusu' olarak isim verdiği kişileri iade etmeleri" gerekiyordu. Buna ek olarak Türkiye'ye uygulanan silah ambargosunun da kaldırılması öngörüldü. Bu kapsamda Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında bir ortak mekanizma kuruldu.
Bu çerçevede İsveç, "terörle mücadelede güvenlik güçlerinin alanını daha da açmak için" anayasada değişikliğe giderken, 1 Ocak 2023'te yürürlüğe giren bu anayasa değişikliklerinin ardından "terörle mücadeleyi ilgilendiren" yasalarda uyum çalışması yaptı. Silah ihracat kısıtlamalarını da kaldıran İsveç, Türkiye ile istihbarat iş birliği de yapmaya başladı. Ancak bu adımlar Ankara için İsveç açısından tatmin edici bulunmadı. Türkiye genel olarak taleplerinin Finlandiya tarafından karşılandığını ve böylelikle bu ülkenin NATO üyeliğine onay verildiğini, İsveç'in adımlarının ise yetersiz kaldığını belirtti. NATO'ya katılım protokolünün onaylanmasına ilişkin kanun teklifi TBMM Genel Kurulu'nda 31 Mart'ta kabul edilen Finlandiya, Nisan ayı başında İttifak'ın 31'inci üyesi olmuştu.
dpa,Reuters/HS,AÜ