Julia Nawalna – nowa twarz rosyjskiej opozycji?
23 lutego 2024
Trzy dni po śmierci Aleksieja Nawalnego, jego żona Julia publicznie oświadczyła, że przejmie zarządzanie fundacją antykorupcyjną męża. Jest przekonana, że morderstwo jej męża było zaplanowane przez Władimira Putina, i że stoją za nim konkretni sprawcy. Razem z bliskimi współpracownikami Nawalnego stara się teraz ustalić ich nazwiska i przygotowuje własne śledztwo. Zdaniem obserwatorów, tym samym Julia Nawalna zapowiedziała swój zamiar zaangażowania się w politykę. Niektórzy uważają, że wizerunek silnej kobiety może zjednoczyć opozycję zarówno w Rosji, jak i na emigracji.
Julia Nawalna nie chciała być polityczką
Julia Abrossimowa poznała Aleksieja Nawalnego na wakacjach w Turcji w 1998 roku. Pobrali się w 2000 r., rok później urodziła się ich córka Daria, a w 2008 r. syn Sachar. Nawalna ukończyła Wydział Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych na Uniwersytecie Plechanowa w Moskwie i odbyła staż w szkole biznesu w Danii. Nigdy jednak sama nie aspirowała do politycznej kariery – wspierała za to na tej drodze swojego męża.
W 2000 roku Nawalni wstąpili do proeuropejskiej, liberalnej partii Jabłoko. Kiedy Aleksiej stawał się coraz popularniejszym politykiem, Julia pomagała mu w tłumaczeniach i pracowała nad planami biznesowymi. „Byłam niewidzialnym pomocnikiem", powiedziała magazynowi „Afisza", który w 2014 opublikował na okładce jej zdjęcie z podpisem „Silniejsza płeć".
Jednak Nawalny pojawiał się w mediach już wcześniej: w grudniu 2011 r., rok po założeniu swojego finansowanego z darowizn projektu antykorupcyjnego „Rospil", Nawalny został zatrzymany przez policję na wiecu wspierającym demokratyczne wybory. Julia Nawalna i inni członkowie opozycji bezskutecznie poszukiwali wtedy jej męża w aresztach śledczych w całej Moskwie.
Test dla „pierwszej damy" lidera opozycji
Jednak „"najbardziej dramatyczny dzień" – jak określiła to sama Julia Nawalna – miał miejsce w 2013 roku, kiedy jej mąż został skazany na pięć lat więzienia za rzekome defraudacje. W 2009 roku, jako doradca gubernatora obwodu kirowskiego, rzekomo zdefraudował równowartość 33 000 euro na rzecz lokalnej państwowej firmy drzewnej „Kirowles". Zdjęcia z sali sądowej pokazywały Julię Nawalną z pochyloną głową. Była przygotowana na najgorsze. Jednak po publicznych protestach sąd zawiesił karę więzienia.
Po tym zdarzeniu pogodziła się z ryzykowną działalnością męża, wspominała Nawalna. „Ludzie w niego wierzą, ich oczy błyszczą, a oni sami wychodzą na ulice, nawet jeśli są zastraszani i grozi im aresztowanie. To wspaniałe"– podkreśliła w wywiadzie dla „Afiszy".
Julia Nawalna po raz pierwszy pojawiła się na scenie politycznej w 2013 r. , podczas kampanii wyborczej swojego męża na mera Moskwy. Nawalny chciał zapewnić przejrzystość w polityce – w temacie swoich dochodów, majątku, ale także rodziny. W ten sposób Nawalni stanowili przeciwieństwo polityków w starym stylu. Uzyskując prawie 27 procent głosów, Nawalny zajął drugie miejsce za zwycięzcą wyborów Siergiejem Sobianinem, a Julia Nawalna stała się „pierwszą damą" lidera opozycji.
Kolejny test Julia Nawalna przeszła latem 2020 roku w Omsku, kiedy jej mąż padł ofiarą próby otrucia. Lekarz Aleksander Połupan powiedział DW, że Nawalna wykazała się w tej stresującej sytuacji opanowaniem, silną wolą i pewnością siebie. Połupan uważa, że to jej determinacja przyczyniła się do tego, że Nawalny został przetransportowany do Niemiec, a sprawa spotkała się z dużym zainteresowaniem opinii publicznej. W tym czasie Julia Nawalna zaapelowała do prezydenta Rosji Władimira Putina, aby pozwolił jej mężowi na leczenie w Niemczech. Putin powiedział później, że osobiście poprosił prokuraturę o zgodę na opuszczenie kraju przez Nawalnego natychmiast po tym, jak poprosiła go o to żona opozycjonisty.
„Symbol moralnego oporu”
Teraz Aleksiej Nawalny nie żyje, a jego żona chce zostać jego następczynią. „Mądra, bystra, piękna kobieta, która, obawiam się, nie ma już nic do stracenia" – pisze o Julii Nawalnej politolog Dmitrij Orieszkin. Uważa on, że może ona okazać się ważnym symbolem oporu przeciwko „męskiej" dyktaturze w Rosji. Podczas gdy większość mężczyzn w Rosji mocno wierzy w atak NATO na ich kraj, kobiety muszą rozwiązywać konkretne problemy:
– Ich mężowie zostali zabici, bracia musieli wstąpić do wojska, a synowie zostali wysłani na śmierć na Ukrainę. Myśli kobiet nie podążają za żadną ideologią, chcą odzyskać członków swoich rodzin. Wizerunek Nawalnej może okazać się jednoczący dla opozycji w kraju i za granicą – mówi Orieszkin.
Andriej Kolesnikow, pracownik naukowy w Carnegie Endowment for International Peace w Waszyngtonie, uważa, że Julia Nawalna może stać się „moralnym symbolem oporu": – Jeśli kiedykolwiek nominowany zostanie demokratyczny kandydat na prezydenta Rosji, to Julia będzie zdecydowanie najlepszym kandydatem z punktu widzenia milionów ludzi.
Julia Nawalna chcę kontynuować walkę męża
Nawalna przyznaje, że od dziecka interesowała się tematyką społeczną i polityczną oraz mediami. Kiedyś opisała Raisę i Michaiła Gorbaczowa, którzy „chodzili razem na spacer prawie każdego wieczoru po pracy", jako idealną parę polityczną. Jej własny związek z Aleksiejem Nawalnym również dał im obojgu siłę – pomimo wszystkich zagrożeń. Ona wnosiła swoje pomysły do przemówień Nawalnego, a on był kimś, na kim mogła polegać.
Teraz sytuacja jest inna, powiedziała Julia w wideo, nagranym po śmierci męża: „Zabijając Aleksieja, Putin zabił połowę mnie, połowę mojego serca i połowę mojej duszy". Pozostała połowa – jak powiedziała, jest teraz pełna „gniewu, wściekłości i nienawiści", które napędzają ją do realizacji marzenia jej męża: zbudowania Rosji „pełnej godności, sprawiedliwości i miłości".